RoHS (Restriction of Hazardous Substances) standardı, elektrikli ve elektronik cihazlarda çevre ve insan sağlığına zararlı belirli maddelerin kullanımını kısıtlayan bir düzenlemedir. Avrupa Birliği tarafından başlatılan bu standart, özellikle elektronik atıkların (e-atık) çevreye ve insanlara zarar vermesini önlemek amacıyla geliştirilmiştir.
RoHS Standardının Temel Amacı
RoHS, üreticilerin elektrikli ve elektronik cihazlarda kullanılan bazı tehlikeli maddeleri sınırlamalarını zorunlu kılar. Bu maddelerin, geri dönüşüm sırasında ya da ürünlerin atık haline geldiğinde çevreye ve insan sağlığına zarar verdiği bilinmektedir.
RoHS, elektronik cihazlarda kullanımına sınırlama getirilen zararlı maddelerin oranlarını belirler. Bu maddeler ve sınır değerleri şunlardır:
1. Kurşun (Pb): %0.1'den fazla olmamalıdır. Kurşun, genellikle lehimleme işlemlerinde kullanılır. Çevreye atıldığında toprak ve su kaynaklarını kirletebilir ve insan sağlığına ciddi zararlar verebilir.
2. Cıva (Hg): %0.1'den fazla olmamalıdır. Cıva, floresan lambalar ve diğer elektronik bileşenlerde kullanılmaktadır. Zehirli olduğu için civa buharı solunum yoluyla vücuda girdiğinde zararlı olabilir.
3. Kadmiyum (Cd): %0.01’den fazla olmamalıdır. Kadmiyum, genellikle pillerde ve devre kartlarında kullanılır. Yüksek derecede toksik bir ağır metaldir.
4. Altı Değerlikli Krom (Cr(VI)): %0.1'den fazla olmamalıdır. Bu madde, korozyona dayanıklılığı artırmak için metal kaplama işlemlerinde kullanılır, ancak toksik etkisi vardır.
5. Polybromlu Bifeniller (PBB): %0.1'den fazla olmamalıdır. PBB'ler, yangına dayanıklılık sağlamak amacıyla bazı plastik bileşenlerde kullanılır. Biyolojik olarak birikerek çevrede kalıcı hasara yol açabilirler.
6. Polybromlu Difenil Eterler (PBDE): %0.1'den fazla olmamalıdır. Bu maddeler de yangın geciktirici olarak kullanılır ve sağlık için tehlikeli olabilir.
7. Ftalatlar: Daha sonraki RoHS 2 (2015) güncellemesi ile dört tür ftalat sınırlanmıştır:
DEHP (Bis(2-ethylhexyl) phthalate)
BBP (Butyl benzyl phthalate)
DBP (Dibutyl phthalate)
DIBP (Diisobutyl phthalate) Bu maddeler, genellikle plastikleştirici olarak kullanılır ve sağlık üzerinde üreme ve gelişim sorunlarına neden olabilir.
RoHS Standartları Kapsamına Giren Ürünler
RoHS standartları, birçok elektronik cihaz ve bileşeni kapsar. Bunlar arasında şunlar yer alır:
Büyük ve küçük ev aletleri (buzdolapları, çamaşır makineleri, mikserler vb.)
Bilgi işlem ve telekomünikasyon ekipmanları (bilgisayarlar, telefonlar vb.)
Tüketici elektroniği (TV, radyolar, video kameralar vb.)
Aydınlatma ekipmanları (ampuller, floresan lambalar vb.)
Elektrikli ve elektronik aletler (matkaplar, testere makineleri vb.)
Oyuncaklar ve eğlence ekipmanları
Otomatik dağıtım makineleri
RoHS Uyumunun Sağlanması
RoHS direktifine uygun olmak için üreticilerin ürünlerini bu zararlı maddelerden arındırmaları ve ürünlerinin uyumlu olduğunu kanıtlamaları gerekmektedir. Bu süreç, genellikle aşağıdaki adımları içerir:
Test ve Analiz: Ürünlerin içeriği laboratuvar testlerine tabi tutulur ve zararlı maddelerin seviyeleri ölçülür.
Tedarik Zinciri Yönetimi: Tedarikçiler, RoHS uyumlu malzeme ve bileşenleri kullanmalıdır.
Belgelendirme: Ürünler için uygunluk belgesi (Declaration of Conformity) hazırlanır ve RoHS işareti eklenir.
RoHS’nin Etkileri
Çevre Koruma: RoHS standardı sayesinde, elektronik atıklar çevreye daha az zarar verir. Zararlı maddelerin sınırlanması, e-atıkların geri dönüşümünü kolaylaştırır ve doğal kaynakların korunmasına katkıda bulunur.
Kullanıcı Sağlığı: RoHS uyumlu ürünler, kullanıcılar için daha güvenlidir. Toksik maddelerin sınırlanması, cihazlarla temas eden insanların sağlık risklerini azaltır.
RoHS 2 (2011/65/EU) ve RoHS 3 (2015/863) Gelişmeleri
RoHS 2 (2011/65/EU) ve RoHS 3 (2015/863) Gelişmeleri
RoHS 2: 2013 yılında yürürlüğe giren RoHS 2, orijinal RoHS direktifine yeni gereklilikler ekledi. Üreticiler artık ürünlerinin uygunluğunu CE işaretiyle gösterme zorunluluğuna sahip.
RoHS 3: 2019 yılında uygulamaya geçen RoHS 3, dört yeni ftalat sınırlaması ekleyerek, mevcut kısıtlamaları genişletti.
Bu standart, sadece Avrupa Birliği ile sınırlı değil; dünya çapında birçok ülke RoHS benzeri düzenlemeleri benimsemektedir. Örneğin, Çin RoHS, Kore RoHS gibi düzenlemeler, küresel elektronik üretim ve ticaretinde önemli bir rol oynar.
RoHS ve WEEE (Waste Electrical and Electronic Equipment) İlişkisi
RoHS ve WEEE direktifleri genellikle birlikte ele alınır. WEEE, elektrikli ve elektronik ekipmanların geri dönüşümünü teşvik ederken, RoHS, bu ürünlerin zararlı maddeler içermemesini sağlar. Bu iki direktif, sürdürülebilir elektronik üretim ve atık yönetimi için önemli araçlardır.
Sonuç
RoHS standardı, hem çevreyi hem de insan sağlığını koruma amacıyla elektronik cihazlarda belirli zararlı maddelerin kullanımını sınırlar. Üreticilerin RoHS uyumunu sağlamak için ürünlerini test etmeleri, belgelendirme süreçlerini uygulamaları ve tedarik zincirlerini yönetmeleri gerekmektedir.
Comments